Mã Pí Lèng từ lâu đã được tôn xưng là đệ nhất danh đèo của Việt Nam, bên cạnh đèo Ô Quy Hồ, Khau Phạ và Pha Đin đều nằm ở phía bắc. Hùng quan này quanh năm sương mù bao phủ, đèo dốc gấp khúc liên tục, lại được dòng sông Nho Quế xanh như ngọc thạch dịu dàng uốn lượn theo qua các hẻm vực dưới chân đèo nên vừa kỳ vĩ nên thơ, vừa hiểm trở cheo leo càng mê hoặc biết bao con tim hướng về nó. Ước một lần đứng trên đỉnh đèo dõi theo dải lụa xanh dưới hẻm vực sâu hun hút cả ngàn mét kia, ước được vốc lên tay làn nước đang mải miết trôi êm, ước men theo bờ sông ngước nhìn những vách đá dựng đứng vút lên trời xanh.
Nếu cách đây chừng vài mươi năm về trước, ước mơ này bất khả thi đối với không ít người thì giờ đây, với các điều kiện hiện tại chỉ là một cuộc du ngoạn khá dễ dàng và an toàn. Đèo Mã Pí Lèng dài khoảng 20km, có độ cao khoảng 1.400m nối Đồng Văn và Mèo Vạc, thuộc tỉnh biên giới Hà Giang nằm trong khu vực Cao nguyên đá Đồng Văn được mở từ những năm 60 của thế kỷ trước và được coi là một kỳ tích huyền thoại. Những dãy núi đá cao san sát tạo thành hệ thống hẻm vực độc đáo bên cạnh dòng sông xanh biêng biếc len lỏi chảy qua, mây trôi bồng bềnh khiến cảnh quan thêm hư hư thực thực. Sông Nho Quế có thượng nguồn từ Trung Quốc, chảy sang Việt Nam có đoạn là biên giới tự nhiên tại Lũng Cú và quanh co theo các hẻm vực trước khi đổ vào sông Gâm ở Cao Bằng. Có nhiều điểm dừng chân từ trên cao để ngắm con đường đèo quanh co khúc khuỷu vừa đi qua và dòng sông dưới hẻm vực. Tuy nhiên, để tận hưởng được sự kỳ thú của thiên nhiên, thực sự chạm đến cái đẹp ẩn sâu và hòa quyện thì hãy bước đến bên dòng sông, lên thuyền và miên man thả trôi theo nó. Bạn chỉ cần đi qua gần hết đèo từ phía Đồng Văn, rẽ trái vẫn còn đường xe chạy hơn 5km. Từ đây bắt đầu chinh phục vách núi thoai thoải bằng đôi chân của mình thêm gần 2km nữa để xuống tới bờ sông.
Thuyền đi trên sông sát vách núi.
Có lẽ do đường tương đối khó đi nên trên dòng Nho Quế không thấy dập dìu ghe thuyền lướt sóng, không rao bán chào mời mà chỉ có sự tĩnh lặng tuyệt đối bao trùm, thảng thốt vài tiếng thú, tiếng chim rơi ngang giữa thinh không. Tiếng nói tiếng cười đều âm âm dội lại tự nhiên. Thuyền đi vào hẻm Tu Sản với chiều cao vách đá lên tới hơn 700m, ngước nhìn lên đèo mờ mịt mây phủ, li ti vài chấm đèn pha. Vài năm trước đây e là chỉ có “phượt thủ” mới dám tìm đường xuống núi check-in hẻm Tu Sản, giờ đoàn mình cũng chạm tới được dòng sông cổ tích này rồi, mà toàn là U60... Chạm được tới ước mơ dù nhỏ nhoi, quá là hạnh phúc.
Tác giả bài viết trên thuyền trước hẻm Tu Sản.
Như yêu một ai đó đến chết đi được vẫn không thốt ra được lời tình hay sở hữu thì hãy lẳng lặng lùi ra sau mà ngắm nhìn và trân trọng giữ gìn theo cách của mình.
Ái Duy